మనిషి ప్రాణాలను రక్షించాల్సిన ఔషధాలే నేడు నకిలీ రూపంలో ప్రాణాంతక సమస్యగా మారుతున్నాయి. వైద్యశాస్త్రం ఎన్నో అద్భుత విజయాలు సాధించిన ఈ కాలంలోనూ, నకిలీ మందుల వ్యాప్తి మన ఆరోగ్య వ్యవస్థను లోపలినుంచి కొరుకుతూ సాగుతోంది. అఖిల భారత కెమిస్టులు మరియు డ్రగ్గిస్టుల సంఘం నివేదిక ప్రకారం, కోవిడ్ తరువాత నకిలీ మందుల వ్యాపారం 50% పెరిగింది. మార్కెట్‌లో అందుబాటులో ఉన్న ఔషధాలలో 10–15% వరకు నకిలీ లేదా నాణ్యతలేని మందులున్నాయని అంచనా. ఇది కేవలం ఒక సంఖ్య మాత్రమే కాదు, లక్షలాది కుటుంబాల జీవనానికి నేరుగా ప్రమాదంగా నిలుస్తున్న వాస్తవం.
గ్రామీణ భారతదేశంలో ఈ సమస్య మరింత ప్రమాదకరంగా మారింది. 2019లో అసోచామ్ (ASSOCHAM – అసోసియేటెడ్ చాంబర్స్ ఆఫ్ కామర్స్ అండ్ ఇండస్ట్రీ ఆఫ్ ఇండియా) నివేదిక ప్రకారం నకిలీ మందులలో 60% వరకు గ్రామీణ మార్కెట్లలోనే విక్రయమవుతున్నాయి. అక్షరాస్యత లోపం, వైద్య సదుపాయాల కొరత, చవక ధరల ఆశ కలిసి గ్రామప్రజలను నకిలీ మందుల బారిన పడేలా చేస్తున్నాయి. మలేరియా, క్షయ, కేన్సర్, డయాబెటిస్ వంటి తీవ్రమైన వ్యాధుల చికిత్సలో ఇవి వాడితే ఫలితం రాకపోవడమే కాకుండా ప్రాణనష్టాలకు దారి తీస్తున్నాయి.
ఇటీవలి ఘటనలు ఈ సమస్య తీవ్రతను మరింత స్పష్టంగా చూపిస్తున్నాయి. హైదరాబాద్‌లో డ్రగ్ కంట్రోల్ అధికారులు నకిలీ కొలెస్ట్రాల్ మందులు విక్రయిస్తున్న ఇద్దరిని అరెస్ట్ చేశారు. ఉత్తరాఖండ్‌లో ఒక దంపతులు పంజాబ్‌లో ఫార్మసీ పేరుతో ఆరు రాష్ట్రాలకు నకిలీ మందులు సరఫరా చేసిన ఘటన వెలుగులోకి వచ్చింది. కలకత్తాలో రూ.6.6 కోట్ల విలువైన నకిలీ కేన్సర్, డయాబెటిస్ మందులు పట్టుబడటం దేశవ్యాప్తంగా కలకలం రేపింది. ఇవన్నీ నకిలీ ఔషధాలు సమాజానికి ఎలా ప్రాణాంతక సమస్యగా మారాయో చెబుతున్న ఉదాహరణలు.
ఈ సమస్య మరింత విస్తరించడానికి ఒక కారణం అధికారుల నిర్లక్ష్యం. పర్యవేక్షణలో లోపాలు, తగిన తనిఖీలు జరగకపోవడం, కొన్నిసార్లు అవినీతి కారణంగా నేరగాళ్లు శిక్షల నుండి తప్పించుకోవడం ఇవి నకిలీ మందుల వ్యాపారానికి సహకరిస్తున్నాయి. ఇది కేవలం ప్రజల ప్రాణాలతో ఆటలాడటమే కాక, ఆరోగ్య వ్యవస్థపై నమ్మకాన్ని కూడా దెబ్బతీస్తోంది.
కాబట్టి నకిలీ ఔషధాల నిర్మూలన కోసం కఠిన చట్టాలు అవసరం. ప్రస్తుతం అమల్లో ఉన్న చట్టాలు తేలికపాటి శిక్షలకు మాత్రమే పరిమితం. మరింత కఠినంగా, 10 సంవత్సరాల వరకు శిక్షలు విధించేలా కొత్త చట్టాలు రావాలి. మరణాలకు కారణమయ్యే నకిలీ మందుల వ్యాపారులకు జీవితఖైదు లేదా మరింత తీవ్రమైన శిక్షలు విధించాలి. రాష్ట్రాల వారీగా ఔషధ పరీక్షా ల్యాబ్‌ల సంఖ్య పెంచి, మార్కెట్ పర్యవేక్షణను బలోపేతం చేయాలి.
ఇక ప్రజల్లో అవగాహన కల్పించడం కూడా అంతే ముఖ్యమైనది. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో అవగాహన కార్యక్రమాలు, శిక్షణా శిబిరాలు, ఫ్లైర్లు, బహిరంగ ప్రచారాల ద్వారా ప్రజలకు నకిలీ మందులను గుర్తించగలిగే జ్ఞానం అందించాలి. ప్రభుత్వ జనఔషధి కేంద్రాల ద్వారా నాణ్యత గల చవక మందులు అందిస్తే, ప్రజలు చవకబారు నకిలీ మందులకు దూరమవుతారు.
నకిలీ మందులు కేవలం ఆరోగ్య సమస్య కాదు, అది ఒక సామాజిక నేరం, జాతీయ భద్రతకూ ముప్పు. కఠిన చట్టాలు, నిరంతర పర్యవేక్షణ, ప్రజల్లో అవగాహన—ఈ మూడు కలిసి మాత్రమే ఈ సమస్యకు శాశ్వత పరిష్కారం అందించగలవు. మన సమాజం ప్రాణాలతో ఆడుకునే ఈ సమస్యను నిర్మూలించడం అత్యవసరం.
